Rodzajniki w języku niemieckim – wszystko, co musisz wiedzieć

Rodzajniki niemieckie – czym są i do czego służą?

Rodzajniki w języku niemieckim to przedimki, które spotkasz niemal przy każdym rzeczowniku. Określają one rodzaj danego słowa. To dzięki niemieckim rodzajnikom dowiesz się, że kawa jest rodzaju żeńskiego (der Kaffee), a dziewczynka, co może zaskakiwać, nijakiego (das Mädchen), z kolei jabłko jest rodzaju męskiego (der Apfel).

Niemieckie rodzajniki określają też liczbę danego rzeczownika. Dzięki nim możliwa jest również odmiana rzeczowników przez przypadki. Są więc niezwykle istotnym elementem języka.

W języku niemieckim są 3 rodzaje i 3 rodzajniki, które je określają:

• rodzaj męski – rodzajnik der,
• rodzaj żeński – rodzajnik die,
• rodzaj nijaki – rodzajnik das.

Rodzaje niemieckich rodzajników

To prawda, że w języku niemieckim są 3 rodzajniki: der, die, das – są to rodzajniki określone, ale w niemieckim występują też rodzajniki nieokreślone i rodzajnik zerowy. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej:

Rodzajniki określone w niemieckim

Stosuje się je do mówienia o konkretnych rzeczach lub o takich, o których była już mowa i są znane rozmówcy, np. Ich habe ein Hund. Der Hund ist sehr freundlich. (Mam psa. Ten pies jest bardzo przyjacielski.).

W pierwszym zdaniu występuje rodzajnik nieokreślony „ein”, a dopiero w drugim, kiedy mowa o konkretnym psie, można zastosować rodzajnik określony.

Kiedy jeszcze można sięgnąć po niemieckie rodzajniki określone? Gdy mowa jest o rzeczach, osobach, zjawiskach unikatowych, albo powszechnie uznawanych za jedyne na świecie, np. Die Erde ist rund und dreht sich um die Sonne. (Ziemia jest okrągła i krąży wokół słońca.).

W języku niemieckim rodzajnik określony stosuje się również przed nazwami niektórych wysp i krajów. Wchodzi on w skład nazwy danego kraju i jest to zawsze rodzajnik żeński lub męski, nigdy nijaki, np:

• die USA,
• die Schweiz
• die Ukraine,
• die Türkei,
• die Niederlande,
• der Irak,
• der Iran,
• der Sudan,
• der Libanon,
• der Oman,
• der Vaitkan.

Jednak przy większości nazw państw nie stosuje się żadnego rodzajnika.

Rodzajniki nieokreślone w niemieckim

Po rodzajniki nieokreślone w języku niemieckim sięga się, żeby mówić o bliżej nieokreślonych rzeczach, o których nic nie wiesz, albo o których wspominasz po raz pierwszy. Rodzajniki nieokreślone można tłumaczyć jako „jakiś”, „jakaś”, „jakieś”, np.

• Ich habe ein Buch. (Mam jakąś książkę.). Nic więcej o niej nie wiesz. To po prostu jakaś książka, dlatego stosuje się tu rodzajnik nieokreślony.

Jednak, jeśli zechcesz wspomnieć o tej książce w kolejnym zdaniu, wówczas użyjesz już niemieckiego rodzajnika określonego.

• Ich habe ein Buch. Das Buch, von dem ich spreche, ist sehr dick. (Mam książkę. Książka, o której mówię, jest bardzo gruba.).

Rodzajników nieokreślonych używa się również po wyrażeniu „es gibt”, czyli „jest/są/znajduje się”. Po tym wyrażeniu rzeczownik zawsze występuje w bierniku, np.:

• Hier gibt es eine Frau. (Tutaj jest jakaś kobieta.).
• Gibt es hier ein Krankenhaus? (Czy jest tu jakiś szpital?).

Rodzajników nieokreślonych używa się tylko w liczbie pojedynczej.

Rodzajnik zerowy w niemieckim

Ten niemiecki rodzajnik to tak naprawdę brak rodzajnika. Dlatego w przypadku rodzajnika zerowego, musisz nauczyć się, nie kiedy go stosować, a kiedy można rodzajnik pominąć. Jest cała lista sytuacji, w których w języku niemieckim nie używa się żadnego rodzajnika:

• przed imionami i nazwiskami

Der Kapitän der polnischen Nationalmannschaft ist Robert Lewandowski.

(Kapitanem polskiej reprezentacji jest Robert Lewandowski.).

• przed nazwami kontynentów, miast i przed większością nazw państw:

Die Hauptstadt Polens ist Warschau.

(Stolicą Polski jest Warszawa.).

Polen ist Teil von Europa.

(Polska jest częścią Europy.).

• przed nazwami materiałów, z których wykonany jest dany przedmiot:

Diese Bank ist aus Plastik.

(Ta ławka jest plastikowa.).

• przed rzeczownikami określającymi ogólne artykuły spożywcze:

Ich mag Milch.

(Lubię mleko.).

Ich esse Müsli zum Frühstück.

(Jem płatki na śniadanie.).

• po wyrażeniach określających konkretną miarę, wagę, ilość:

Ich habe für morgen zwei Tische reserviert.

(Zarezerwowałem dwa stoliki na jutro.).

ALE

Ich habe für morgen einen Tisch reserviert.

Kiedy mowa o jakimś stoliku, bez określania liczby, wówczas potrzebny będzie rodzajnik – w tym wypadku nieokreślony.

• przed określeniami narodowości:

Ich bin Pole und meine Frau ist Deutsche.

Jestem Polakiem, a moja żona jest Niemką.

• przed ogólnymi określeniami zawodu:

Ich arbeite als Lehrer.

(Pracuję jako nauczyciel.).

• jeśli przed rzeczownikiem jest zaimek dzierżawczy lub przydawka w dopełniaczu:

Gib mir meine Bücher zurück.

(Oddaj mi moje książki.).

Onkels Haus wurde vor zwei Jahren gebaut.

(Dom wujka został wybudowany dwa lata temu.).

• po viel, etwas, wenig:

Viele Menschen denken so.

(Wiele osób tak myśli.).

Das ist etwas Neues.

(To jest coś nowego.).

Ich habe zu wenig Geld gesammelt.

(Zebrałem za mało pieniędzy.).

• przed nazwami przedmiotów szkolnych i kierunków studiów:

Er studiert Mathematik. (On studiuje matematykę.).

• w liczbie mnogiej, jeśli dany rzeczownik w liczbie pojedynczej miałby rodzajnik nieokreślony:

Ich habe ein hund.

(Mam psa.).

ALE

Ich habe Hunde.

(Mam psy.).

• przy wypowiedziach odnoszących się do czasu, jeśli użyto „Anfang”, „Mitte” lub „Ende”:

Ich komme Anfang Mai/Mitte Mai/ Ende Mai.

(Będe tam na początku/w środku/na końcu maja.).

• kiedy jest mowa o abstrakcyjnych pojęciach:

Zeit ist ein relativer Begriff.

(Czas jest pojęciem względnym.).

Jeder Mensch braucht Liebe.

(Każdy potrzebuje miłości.).

Jak widać brak rodzajnika w niemieckim wcale nie oznacza braku konieczności przyswojenia sobie paru zasad, ale spokojnie, z odpowiednim podejściem i naukowymi pomocami, z pewnością uda Ci się poskromić rodzajniki.

Jak rozpoznać rodzajnik rzeczownika?

Dobrą zasadą w trakcie nauki, jest przyswajanie sobie niemieckich rzeczowników od razu z rodzajnikiem. Oczywiście, jeśli do tej pory Twoja nauka wyglądała inaczej, nie stoisz na straconej pozycji. Na szczęście odpowiednie rodzajniki niemieckie można przypisać do rzeczowników, po prostu patrząc na ich końcówki. Prawdopodobieństwo, że uda się w ten sposób określić prawidłowy rodzajnik sięga niemal 100%, choć oczywiście są też wyjątki.

Rodzajnik męski – DER

Przyjrzyjmy się końcówkom właściwym dla niemieckiego rodzajnika męskiego DER:

-ant: der Kommendant – komendant, der Musikant – muzyk,

–ent: der Student – uczeń, der Patient – pacjent,

-er: der Lehrer – nauczyciel, der Mechaniker – mechanik,

-eur: der Friseur – fryzjer, der Ingenieur – inżynier,

-en: der Fußboden – podłoga, der Klamotten – ubrania,

-ich: der Teppich – dywan, der Kranich – żuraw,

-ist: der Polizist – policjant, der Pessimist – pesymista,

-ing: der Fasching – karnawał, der Ring – obrączka,

-ling: der Schmetterling – motyl, der Schützling – podopieczny,

-m: der Film – film, der Sturm – burza, nawałnica,

-or: der Direktor – dyrektor, der Motor – silnik, motor,

-imus: der Mechanismus – mechanizm, der Kapitalismus – kapitalizm.

Chcesz właściwie dobierać niemieckie rodzajniki? Naucz się też poniższych reguł, dotyczących rodzajnika męskiego, który przypisuje się:

• rzeczownikom odnoszącym się do płci męskiej (np. der Junge – chłopiec),
• męskim nazwom zawodów (np. der Koch – kucharz),
• dniom tygodnia (np. der Montag – poniedziałek),
• nazwom miesięcy (np. der Mai – maj),
• porom roku (np. der Sommer – lato),
• porom dnia (np. der Abend – wieczór),
• stronom świata (np. der Norden – północ).

Rodzajnik żeński – DIE

Rzeczowniki z następującymi końcówkami w większości będą miały niemiecki rodzajnik DIE:

-ade: die Schokolade – czekolada, die Marmelade – dżem,

-age: die Garage – garaż, die Etage – piętro,

-anz: der Tanz – taniec, der Arroganz – arogancja,

-ei: die Bäckerei – piekarnia, die Konditorei – cukiernia,

-enz: die Kompetenz – kompetencja, Die Konferenz – konferencja,

-keit: die Möglichkeit – możliwość,

-heit: die Gesundheit – zdrowie,

-ie: die Energie – energia, die Biologie – biologia

-ik: die Technik – technika, die Fabrik – fabryka,

-ion: die Information – informacja, die Lektion – lekcja,

-schaft: die Mannschaft – drużyna, die Freundschaft – przyjaźń,

-ung: die Werbung – reklama, die Achtung – uwaga.

Rodzajnik żeński w niemieckim przypisuje się również:

• rzeczownikom odnoszącym się do płci żeńskiej (np. die Frau – kobieta, żona) – pamiętaj jednak o wyjątkach takich, jak das Mädchen – dziewczynka,
• żeńskim nazwom zawodów (np. die Lehrerin – nauczycielka),
• większości nazw owoców, drzew i kwiatów (np. die die Pflaume – śliwka, die Eiche – dąb),
• większości nazw rzek (np. die Weichsel – Wisła).

Rodzajnik nijaki – DAS

Kiedy stosuje się niemiecki rodzajnik nijaki? Pomocna będzie lista końcówek rzeczowników, po których z łatwością rozpoznasz, kiedy wpisać DAS przed wyrazem:

-at: das Sekretariat – sekretariat,

-chen: das Tierchen – zwierzątko, das Bärchen – miś,

-lein: das Fräulein – panienka, das Büchlein – książeczka,

-ment: das Fragment – fragment, Das Parlament – parlament,

-um: das Museum – muzeum, das Vakuum – próżnia.

Rodzajnik nijaki w niemieckim języku przypisuje się również:

• rzeczownikom odnoszącym się do młodych osób i zwierząt (np. das Kind – dziecko, das Fohlen – źrebak),
• rzeczownikom oznaczającym ułamki (np. das Achtel – jedna dziesiąta),
• nazwom metali (np. das Gold – złoto),
• rzeczownikom z przedrostkiem ge- (np. das Gebirge – góry).

Odmiana niemieckich rodzajników przez przypadki

Chcesz opanować niemieckie rodzajniki? Przed Tobą odmiana przez przypadki, która na początku może wydawać się skomplikowana, ale przyswoisz ją sobie z łatwością, zapamiętując poniższą tabelkę.

Odmiana niemieckich rodzajników nieokreślonych jest jeszcze prostsza, zwłaszcza jeśli opanujesz tabelkę nr 1. W obu końcówki rodzajników i rzeczowników są takie same.

Ucz się niemieckich rodzajników z SuperMemo

W nauce niemieckich rodzajników pomocne są np. fiszki, na których możesz zapisywać nowe słówka wraz z rodzajnikami i później np. rozklejać je na przedmiotach w mieszkaniu, żeby szybciej zapamiętać słowa. Oczywiście możesz skorzystać też z naszej aplikacji i wielu kursów języka niemieckiego opartych na metodzie SuperMemo. Dywersyfikacja metod nauki z pewnością pozwoli Ci szybciej opanować zasady rządzące niemieckimi rodzajnikami, tak by nie zdawać się przy ich wyborze na ślepy los.