Stan flow – co to tak naprawdę jest?

Czym zatem jest dokładnie stan flow? Flow to w wolnym tłumaczeniu przepływ, uniesienie, uskrzydlenie. Występuje, gdy czynność, którą wykonujecie, tak Was pochłania, że tracicie poczucie czasu i całkowicie zatapiacie się w tym, co robicie.

Stan flow można osiągnąć podczas czynności fizycznych, takich jak wspinaczka górska, jogging czy pływanie. Często jest też przypisywany do aktywności związanych z kreatywnością – wówczas przepływ, flow, określany jest również mianem twórczej gorączki. Pewnie zdarzyło Wam się słyszeć o malarzu, muzyku lub pisarzu tak pochłoniętym pracą nad swoim dziełem, że potrafił nawet przez kilka dni nie wychodzić ze swojej pracowni. Stan przepływu bardzo często jest sytuowany właśnie w twórczym kontekście. Nic więc dziwnego, że to artyści zainspirowali popularyzatora teorii flow.

Stan flow – geneza teorii

Ten niezwykły stan, który porównać można do transu, zaczął badać amerykański psycholog węgierskiego pochodzenia Mihály Csíkszentmihályi. Teoria opisująca stan flow zaczęła kiełkować w jego głowie podczas badań prowadzonych wspólnie z Jacobem Getzels’em w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dwójka badaczy skupiała się wówczas na obserwacji procesów kreatywnych. Csíkszentmihályi był zafascynowany tym, jak skupiony na swojej pracy potrafi być artysta. Jak dąży do celu, jakim jest ukończenie dzieła, nie zważając na takie niedogodności, jak zmęczenie, czy głód.

10 elementów towarzyszących flow

Mihály Csíkszentmihályi podczas swych badań wyodrębnił czynniki, które zazwyczaj towarzyszą stanowi flow i których wystąpienie zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia przepływu (flow).

1. Podejmowana aktywność jest satysfakcjonująca.
2. Istnieją jasne cele, które, choć stanowią wyraźne wyzwanie, są nadal możliwe do osiągnięcia.
3. Kompletnie skupienie na aktywności.
4. Poczucie kontroli nad sytuacją i efektem działań.
5. Poczucie spokoju i zatracenia ego.
6. Otrzymanie natychmiastowej informacji zwrotnej – efekt widoczny od razu, w trakcie działania. Szczególnie wyraźnie jest to odczuwane w sporcie, gdy zagrania piłką od razu przynoszą informację o skuteczności naszych działań.
7. Wykonywane zadanie jest osiągalne i istnieje odpowiednia równowaga między umiejętnościami a wyzwaniem, jakie stoi przed wykonawcą.
8. Doświadczenie braku zainteresowania własnymi fizycznymi potrzebami.
9. Silna koncentracja i skupienie na zadaniu.
10. Brak poczucia czasu. Osoba w stanie flow nie jest w stanie powiedzieć, ile czasu zajęło jej wykonywanie zadania.

Oczywiście, żeby wejść w stan flow, nie muszą zaistnieć wszystkie te elementy.

Jak osiągnąć stan flow?

Chcąc wejść w stan flow, powinniście wznieść poprzeczkę celu, by znajdował się na skraju Waszych możliwości. Wyzwania, których się podejmujecie, powinny być na górnym poziomie Waszych umiejętności: jeśli poprzeczka zawieszona jest za nisko, grozi Wam nuda, jeżeli jest za wysoko, możecie poczuć niepokój i stres. Stan flow występuje często, gdy ciało i mózg doprowadzone są na skraj możliwości, odpowiadając na postawione sobie wyzwania.

No więc, jak wejść w stan flow? Pierwszy i drugi krok w tym kierunku, to jasne wyznaczenie sobie celu i kierowanie się w jego realizacji zasadą altius citius fortius – wyżej, szybciej, mocniej – czyli za każdym razem staranie się o lepsze wykonanie danego zadania.

Coachowie, trenerzy i psychologowie podpowiadają również, że łatwiej wejść w stan flow, gdy wyeliminuje się zakłócenia, przeszkadzające bodźce pochodzące z otoczenia. W praktyce oznacza to, że jeśli chcecie pobudzić mózg do nauki, warto zgromadzić wokół siebie notatki, książki, komputer, kolorowe pisaki i kartki papieru, by nie tracić czasu na ich szukanie.

Eliminacja bodźców z otoczenia to oczywiście również:

• Wyłączenie portali i programów niepotrzebnych w tym momencie do realizacji zadania (ach, jak nagle kusi Facebook i przeglądarka).
• Włączenie muzyki w tle lub białego szumu w celu usunięcia dźwięków dochodzących z otoczenia.
• Uporządkowanie przestrzeni przeznaczonej do nauki.
• Znalezienie takiego miejsca, gdzie ruch innych osób nie będzie rozpraszał.

Kiedy wyeliminujecie dystraktory, łatwiej będzie osiągnąć stan flow, choć z pewnością nie przyjdzie on od razu. Na szczęście istnieją też ćwiczenia, które pomagają uzyskać przepływ. Kilka z nich znajdziecie w kolejnych akapitach.

Stan flow – ćwiczenia

Steven Kotler, amerykański autor, który zainteresował się zjawiskiem przepływu, pogrupował pewne bodźce, wyzwalacze, które można potraktować również jako ćwiczenia na flow, pomagające osiągnąć ten stan:

Wyzwalacze społeczne

• Zadbaj o pozytywne interakcje w grupie; pozytywne podejście buduje poczucie wspólnoty, a wówczas łatwiej skupić się na wspólnym celu.
• Jeśli nie czujesz się na siłach, by podołać zadaniu – trenuj – to pozwoli Ci osiągnąć pewność siebie, potrzebną, by wejść w stan flow.
• Słuchaj, zaangażuj się w zadanie i poświęć swoim towarzyszom pełną uwagę.

Wyzwalacze kreatywne

• Spróbuj myśleć poza schematami, podchodź do problemów nieszablonowo, próbuj nowych rozwiązań.
• Podejmuj ryzyko z wiarą w sukces. Skuteczne rozwiązanie problemu buduje pewność siebie, pozwalając uwierzyć w swoje umiejętności.
• Zanurz się całkowicie w sytuacji, która wymaga wyjścia ze strefy komfortu. To zmusi Cię do spojrzenia na problem, zadanie z zupełnie innej perspektywy, do tej pory niedostępnej.

Wyzwalacze środowiskowe

• Podejmij wyzwania, które niosą za sobą poważne konsekwencje. Przekraczaj swoje granice. Spróbuj zmusić się do rzeczy, które do tej pory wydawały Ci się nieosiągalne. Dla kogoś może to być maraton, a dla innej zabranie głosu na zebraniu w firmie.
• Idź na spacer, zanurz się w naturze i ćwicz uważność.

Wyzwalacze psychologiczne

• Zastanów się nad swoim poziomem umiejętności i wyznacz sobie jasne cele. Spróbuj je zapisać, jeśli to pomoże Ci utrwalić to, co chcesz osiągnąć.
• Nie oglądaj się na innych, nie szukaj potwierdzenia słuszności własnych celów na zewnątrz. Cele, jakie sobie postawiłeś i osiągnąłeś, wystarczą, by mówić, że odniosłeś sukces.

Jak pobudzić mózg do nauki?

Czy wejście w stan flow może stać się podstawą skutecznej nauki? Oczywiście, jednak dla większości osób osiągnięcie przepływu może być trudne. Nie oznacza to, że nie możecie pobudzać mózgu do nauki w inny sposób.

Podczas aktywności umysłowej związanej z nauką lub kreatywnością czas dzieli się zazwyczaj na odcinki pracy i krótkie przerwy. To, ile trwa praca lub nauka, a ile przerwa jest kwestią indywidualną. W kursach SuperMemo istnieje specjalny system inteligentnych powtórek, który bazując na obliczeniach algorytmu, wyznacza każdemu kursantowi indywidualnie częstotliwość powtórek i czas, jaki powinien poświęcić na naukę.

Więc jeśli mimo podjętych wysiłków nie jesteście w stanie wejść w stan flow, nie oznacza, to, że nie możecie przyswajać wiedzy w innym, bardziej klasycznym trybie. Pobudźcie swój mózg do nauki poprzez:

• właściwą organizację pracy,
• tworzenie map myśli,
• stworzenie listy zadań do wykonania,
• blokowanie pracy (tak, jeśli nie uda się wejść w stan flow, przerwy będą miały zbawienny wpływ na naukę),
• eliminację rozpraszaczy (ten element jest istotny zarówno przy dążeniu do przepływu, jak i w codziennej nauce, która niekoniecznie ma wiele wspólne z transem).

Pamiętajcie, żeby nie zniechęcać się, jeżeli stan flow nie przychodzi, mimo usilnych starań – jest on bez wątpienia wyjątkową nagrodą, ale nie jest niezbędnym elementem Waszego sukcesu.