Portugalski vs. portugalski brazylijski – czym się różnią?

Skąd portugalski w Brazylii?

Język portugalski w Brazylii to spuścizna po szesnastowiecznych portugalskich odkrywcach i kolonizatorach. Europejscy podróżnicy dotarli do wybrzeży Brazylii w 1500 roku. Od tamtej pory portugalski na dobre zaczął się zadomawiać w Ameryce Południowej. Oczywiście kolonizatorzy ze Starego Kontynentu dotarli również do Azji i Afryki, jednak to Brazylia stała się największym portugalskojęzycznym krajem na świecie. I to właśnie portugalski brazylijski wymienia się obok portugalskiego europejskiego jako najpopularniejszą odmianę tego języka. Co ciekawe, w Portugalii żyje tylko około 5% osób ze wszystkich posługujących się językiem portugalskim, a przypomnijmy, że jest to język z pierwszej 10 pod względem popularności na świecie.

Portugalski jest językiem urzędowym w Brazylii (od 1758 roku) i Portugalii, a także w:

• Mozambiku,
• Angoli,
• Gwinei Bissau,
• Gwinei Równikowej,
• Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej,
• Republice Zielonego Przylądka,
• Timorze Wschodnim.

Ma status urzędowego również w Makau, specjalnym regionie administracyjnym w Chinach, drugim obok Hongkongu.

Kraje, w których portugalski jest językiem urzędowym, współpracują ze sobą w ramach Wspólnoty Państw Portugalskojęzycznych. Istnieje ona od 1996 roku.

Poza Brazylią portugalski, jakim posługują się mieszkańcy wszystkich państw Wspólnoty, zbliżony jest do odmiany europejskiej. Dlaczego tak jest? Brazylia zdecydowanie wcześniej niż kolonie azjatyckie i afrykańskie uzyskała niepodległość. Stało się to już w 1822 roku, a np. Angola w 1974, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca rok później, podczas gdy Timor Wschodni kolonią Portugalską był do roku 1975, a później stał się zależny wobec Indonezji, niepodległość uzyskując dopiero w 2002 roku. Dlaczego jest to tak istotne w kształtowaniu się języka? Państwa podległe Portugalii miały bezpośrednią styczność z europejskim portugalskim. Język nie rozwijał się tam tak dynamicznie jak w Brazylii. Portugalski brazylijski kształtowany był w dużej mierze przez imigrantów z Europy i innych rejonów świata, licznie odwiedzających kraj kawy.

Portugalski vs. brazylijski – wymowa

Różnice w wymowie to najbardziej charakterystyczne dystynkcje pomiędzy dwoma odmianami portugalskiego. Pierwsza z różnic, która rzuca się w uszy to melodyjność.

MELODYJNOŚĆ

Brazylijska odmiana portugalskiego jest zdecydowanie bardziej śpiewna, melodyjna. To zapewne zasługa wpływów latynoamerykańskich. Język portugalski z Europy jest dużo twardszy, szeleszczący, przez co wiele osób uważa, że mniej przyjemny dla ucha. Portugalski europejski sprawia wrażenie trudniejszego do przyswojenia. Choć i odmianę ze Starego Kontynentu z pewnością uda się Wam opanować, jeżeli sięgniecie po kurs SuperMemo Hello! Português.

WYMOWA SAMOGŁOSEK

Melodyjność brazylijskiej odmiany portugalskiego wynika m.in. z faktu, że Brazylijczycy inaczej wymawiają samogłoski, z szerzej otwartymi ustami. Z kolei w europejskiej odmianie samogłoski w sylabach nieakcentowanych są często redukowane.

SZELESZCZENIE

Tak jak już wspomnieliśmy język portugalski w wariancie europejskim, jest dużo bardziej szeleszczący. Wynika to, chociażby z innego wymawiania wyrazów, które kończą się na “s”. W portugalskim brazylijskim czyta się je jako s, natomiast w europejskiej odmianie już jako ʃ.

Portugalski vs. portugalski brazylijski – słownictwo

Różnice w słownictwie porównać można do tych w angielskim. Brytyjczycy często mają inne określenia niż Amerykanie czy Australijczycy. Tak samo jest z Brazylijczykami i Portugalczykami. Za przykład niech posłuży lodówka. W Brazylii na lodówkę mówi się geladeira, a w Portugalii frigorífico. Oczywiście różnic w słownictwie już dużo więcej, na dowód poniższa tabelka.

Jak widać, niektóre wyrazy różnią się diametralnie. Jednak podejmując naukę portugalskiego, nie warto się zrażać. Koniec końców obie nacje mówią tym samym językiem i mimo różnic, Portugalczyk nie powinien mieć większych problemów ze zrozumieniem Brazylijczyka i vice versa. Więc i Wy dogadacie się podczas wizyty w Brazylii, nawet jeśli uczycie się portugalskiego w wersji europejskiej.

Portugalska pisownia i gramatyka

Różnice w pisowni i gramatyce są najmniej wyraźne, a czynione są wysiłki, żeby były jeszcze mniejsze. Co ciekawe działania mające na celu ujednolicenie odmiany brazylijskiej i europejskiej idą w kierunku upodabniania portugalskiego ze Starego Kontynentu do portugalskiego brazylijskiego. Niektórzy mówią nawet o odwróconym kolonializmie (na poziomie języka), z Brazylią w roli kolonizatora.

Czym więc różni się gramatyka i pisownia w Europie i Ameryce Południowej?

W Brazylii nie zapisuje się spółgłosek niemych.

Jednak trzeba w tym miejscu wspomnieć o traktacie o jednolitej ortografii portugalskiego (1990). Zgodnie z jego ustaleniami w większość spółgłosek niemych nie jest już zapisywana również w portugalskim europejskim.

Ten sam traktat zlikwidował również znak trema w portugalskim brazylijskim.

Ujednolicanie nie zachodzi więc tylko jednotorowo. Nie zmienia to faktu, że zwłaszcza w Portugalii nie brakuje głosów sprzeciwu wobec unifikacji dwóch odmian języka. Upodabnianie do siebie różnych dialektów i odmian portugalskiego traktowane jest przez część osób jako działanie degradujące kulturowe zróżnicowanie i ignorujące naturalne językotwórcze procesy.

Język portugalski i różnice w drugiej osobie liczby pojedynczej

Brazylijczycy używają słowa você (które odnosi się do drugiej osoby liczby pojedynczej) zarówno w sytuacjach formalnych, jak i nieformalnych. Podobną sytuację spotkamy w języku angielskim i słowie you. Natomiast Portugalczycy stosują tu lub você, w zależności od tego, czy rozmawiają z kimś w sposób nieformalny, czy formalny. Użycie tu lub você nie pozostaje oczywiście bez wpływu na końcową formę czasownika, który występuje w parze z tu i você.

Nauka portugalskiego – którą odmianę wybrać?

Zastanawiacie się, od czego zacząć naukę portugalskiego, za jaką odmianę się zabrać? Nie ma jednej dobrej odpowiedzi, ponieważ wszystko zależy od Waszego celu. Więc najpierw musicie sobie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego chcecie uczyć się portugalskiego?

Jeśli w planach macie wyjazd do Portugalii lub myślicie o rozpoczęciu, bądź kontynuowaniu kariery zawodowej na półwyspie iberyjskim, lepszym wyborem będzie oczywiście portugalski europejski. Jeżeli jednak wiążecie swoją najbliższą przyszłość z Brazylią, to chyba wiecie, co wybrać.

Czy któraś z odmian portugalskiego jest łatwiejsza? Biorąc pod uwagę wymowę, sporo zwolenników ma teoria, że szybciej nauczycie się odmiany brazylijskiej. Nawet jeżeli uzna się tę teorię za prawdziwą, to w trakcie nauki i tak potrzebna będzie sumienność i regularne powtórki. Jeśli potrzebujecie w tym temacie pomocy, sięgnijcie po kurs SuperMemo. Dzięki inteligentnemu systemowi powtórek, SuperMemo dostosuje częstotliwość powtórzeń do Waszych indywidualnych preferencji. W ten sposób zmaksymalizujecie efektywność swojej nauki, eliminując do minimum straty wynikające z zapominania nowego słownictwa.

Jak stosunkowo szybko nauczyć się portugalskiego?

Oczywiście nie ma jednej jedynej słusznej metody nauki. Jeśli chcecie się szybko nauczyć portugalskiego, warto poszukać takiego kursu, takiej metody, która Wam indywidualnie najbardziej będzie pasowała. Dobre efekty przynosi też łączenie różnego rodzaju sposobów przyswajania wiedzy.

Jeśli brakuje Wam samodyscypliny i wiecie, że nie zabierzecie się za powtórkę materiału, nawet jeśli przypomni o tym aplikacja, warto zastanowić się nad stacjonarnym kursem portugalskiego. Pamiętajcie jednak, że nawet taka droga wymaga odświeżania materiału w domu.

Jedną z metod, która w przypadku portugalskiego uchodzi (słusznie) za wyjątkowo przyjemną, jest nauka poprzez immersję. Immersja oznacza zanurzenie się w języku, otoczenie się nim z każdej strony. Najłatwiej o to oczywiście poprzez zamieszkanie w portugalskojęzycznym kraju. Jeżeli możecie sobie pozwolić na pół roku, rok w słonecznej Brazylii lub w pięknej Portugalii, skorzystajcie z tej możliwości. Warto jednak pamiętać, że otaczać się językiem można również w swojej ojczyźnie, bez wyjazdu. Możecie zmienić język na portugalski w telefonie, czytać proste książki, komiksy po portugalsku, oglądać filmy i seriale z portugalskimi napisami. Dobrą metodą na osłuchanie się z językiem są też podcasty. Sprawdzonym podcastem, po który mogą sięgnąć zarówno osoby początkujące, jak i zaawansowane jest np. Portuguese Lab. Z jego pomocą podszkolicie portugalski europejski.

Tak więc, jak widzicie, metod jest naprawdę sporo, ale najważniejsze są chęci i regularność w nauce. Jeśli ochoty i zapału do nauki macie pod dostatkiem, sukces w nauce portugalskiego murowany.