Akcent i dialekt – różnice
Zanim dowiesz się, jak zmienić akcent, zastanówmy się, czym on właściwie jest. Słownik języka polskiego PWN podaje kilka definicji, np.:
- wyróżnienie sylaby w wyrazie lub wyrazu w zdaniu za pomocą nasilenia głosu,
- znak graficzny umieszczony nad lub pod literą,
- charakterystyczny dla kogoś sposób wypowiadania wyrazów.
My na potrzeby tego artykułu przyjmiemy trzecią definicję, bo to właśnie sposób wymawiania wyrazów jest tu kluczowy, a konkretniej taki sposób, który nie zdradzi obcokrajowcowi Twojego miejsca pochodzenia.
Zanim jednak zastanowimy się, jak pozbyć się polskiego akcentu, zatrzymajmy się przy różnicach między dialektem a akcentem. Znamy już kilka definicji akcentu – ale czym właściwie jest dialekt?
Według słownikowej definicji dialekt to regionalna odmiana języka. Główna różnica między akcentem a dialektem polega na tym, że akcent odnosi się jedynie do sposobu wymawiania konkretnych słów, a dialekt zawiera specyficzne słowa, które nie występują w danym języku – przynajmniej w jego dominującej formie.
Warto dodać, że ludzie posługujący się regionalnym dialektem często mówią też ze wspólnym dla siebie akcentem. Z łatwością zaobserwujecie to np. w Wielkiej Brytanii, gdzie obecnych jest aż 40 różnych angielskich akcentów i dialektów.
Dlaczego mamy akcent?
Na początku życia wszyscy mamy zdolność do rozpoznawania wszystkich dźwięków składających się na dowolny język na świecie. Każdy noworodek, niezależnie od miejsca urodzenia, ma więc na starcie dokładnie taki sam aparat umożliwiający rozpoznanie dowolnego dźwięku. Dopiero na późniejszych etapach życia ta zdolność zanika; małe dziecko po prostu przystosowuje się do otaczającego go świata i zaczyna zapamiętywać tylko te dźwięki, którymi posługują się rodzice, ignorując te, które uważa za nieistotne w procesie komunikacji.
Mówimy więc z akcentem, ponieważ nasz aparat mowy przystosował się do wypowiadania określonego zestawu dźwięków, wyselekcjonowanych w trakcie nauki mówienia. Dlatego też mamy trudności z wymawianiem niektórych dźwięków, które nie występują w naszym ojczystym języku. Żeby zmienić akcent, warto więc zacząć pracę jak najwcześniej.
Pamiętaj jednak, że polski akcent to nic złego. Akcent może dawać poczucie przynależności do wspólnoty i stanowić o tożsamości, więc nie jest on czymś, czego należy się wstydzić. Nie zmienia to faktu, że jest kilka powodów, dla których warto pracować nad akcentem – i to o nich opowiemy w dalszej części artykułu.
Jak poprawić akcent i czy w ogóle warto?
Czy warto pracować, żeby poprawić swój akcent? Oczywiście. Zmieniając akcent, wypowiadając słowa w sposób zbliżony do native speakera, po prostu łatwiej będzie Cię zrozumieć. A przecież właśnie po to uczycie się języków obcych – żeby porozumiewać się z obcokrajowcami bez przeszkód.
Czasami poprawa akcentu może być istotna również w pracy. Istnieją zawody, takie jak np. aktorstwo, gdzie wymaga się umiejętności posługiwania różnymi akcentami. Akcent może mieć też znaczenie w nawiązywaniu kontaktów. Przykładowo, perfekcyjnie opanowany Received Pronunciation, czyli akcent przypisywany w Anglii do wyższych sfer, pomoże zrobić dobre wrażenie na biznesowym spotkaniu. Ostatecznie jednak znacznie bardziej liczy się treść niż forma.
6 sposobów jak zmienić akcent
Na samym początku pracy nad akcentem musisz wybrać jeden konkretny, którym chcesz się posługiwać, ponieważ planując pozbyć się polskiego akcentu, musisz tak naprawdę nauczyć się nowego.
Dlatego, że każdy mówi z jakimś akcentem, praca nad jego zmianą, to tak naprawdę zastępowanie jednego drugim. Jak to zrobić? Podpowiadamy w punktach poniżej.
1. Dedykowane kursy
Jak poprawić akcent? Najlepiej z pomocą specjalnych kursów stworzonych specjalnie w tym celu. SuperMemo oferuje dwa kursy wymowy angielskiej: do nauki brytyjskiego i amerykańskiego akcentu. Obydwa zawierają blisko 1 400 interaktywnych ćwiczeń i pokazują, jak wygląda proces powstawania konkretnych dźwięków, a także prezentują przykłady wyrażeń, w których te dźwięki występują.
W niedalekiej przyszłości w zmianie akcentu pomogą również aplikacje z funkcją rozpoznawania mowy, które stają się coraz bardziej wyczulone na językowe niuanse, jednak na ten moment przyjdzie nam jeszcze chwilę poczekać.
2. Otaczanie się językiem
Jedną z najlepszych metod nauki języka obcego i poprawy akcentu jest zagraniczny wyjazd i jak najczęstsze posługiwanie się językiem obcym oraz osłuchiwanie się z nim każdego dnia. Dla tych, którzy nie mogą sobie pozwolić na dłuższy pobyt, lub nawet na wyjazd w celach turystycznych, mamy kilka porad na obycie się z językiem obcym bez ruszania się z domu:
- Zmień język we wszystkich urządzeniach, których używasz na co dzień: smartfonie, przeglądarce, smartwatchu, aplikacjach i grach,
- Korzystaj mądrze z szerokich zasobów platform streamingowych i poprawiaj akcent wraz z bohaterami ulubionych seriali,
- Słuchaj zagranicznych audiobooków i podcastów,
- Znajdź native speakera, z którym możesz rozmawiać i trenować, żeby pozbyć się polskiego akcentu.
3. Ćwiczenia i jeszcze raz ćwiczenia
Możesz uznać to za truizm, ale ciężko nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że im więcej będziesz pracować nad akcentem, tym lepsze będą tego efekty. A skoro przy tym jesteśmy, zastanówmy się, jak pracować nad akcentem.
- Nagrywaj swoją mowę i odsłuchuj efektów, aż usłysz, że masz opanowaną wymowę konkretnych fraz i dźwięków. Warto również skonsultować z native speakerem w celu weryfikacji postępów,
- Czytaj jak najwięcej na głos, a jeśli nie masz pewności, jak wymawia się dany wyraz, sprawdź to korzystając, chociażby z Google Translate, gdzie klikając ikonkę głośnika pod wpisywanym słowem, możesz usłyszeć poprawną wymowę. Dostępne są też inne ciekawe narzędzia, takie jak np.:
- PlayPhrase – wpisz interesujące Cię słowo lub zwrot i otrzymaj fragmenty seriali i filmów z przykładami wymowy. Korzystając z tego narzędzia, trzeba być jednak czujnym, gdyż czasami możesz trafić na osoby mówiące z silnym akcentem,
- YouGlish – narzędzie działa na podobnej zasadzie z tą różnicą, że pokazuje fragmenty filmów z YouTube, w których możesz usłyszeć wymowę interesujących Cię fraz.
4. Hiperpoprawność
To może nietypowa porada, ale wchodząc na hiperpoprawny poziom w trakcie nauki łatwiej Ci, będzie wdrożyć poprawną wymowę w trakcie codziennej komunikacji. Na początku nie zaszkodzi przyłożyć większej wagi do ułożenia warg i języka. Uważaj jednak, żeby ten zwyczaj nie wszedł Ci w krew.
5. Słownik zawsze pod ręką
Nie musisz oczywiście nosić jego papierowej wersji – wystarczy, że będziesz mieć pod ręką swój smartfon. Pamiętaj, żeby sprawdzać wymowę nowych, nieznanych słów i od samego początku starać się wypowiadać je z poprawnym akcentem.
6. Przełamanie językowej bariery
Języków obcych uczymy się przede wszystkim, aby komunikować się z obcokrajowcami. Warto więc zacząć robić to jak najszybciej. Jeśli masz możliwość rozmowy z native speakerem, nie bój się z niej skorzystać, nawet jeśli nie masz jeszcze doskonale opanowanego języka. Nikt tak nie pomoże Ci bowiem pracować nad akcentem tak, jak osoba, która posługuje się danym językiem od urodzenia.
Wielu z nas boryka się z barierą językową. Wstydzimy się naszych niedoskonałości i braku biegłości. Nie sposób jednak stać się biegłym bez popełnienia kilku błędów. Prawda jest taka, że zazwyczaj to my sami zwracamy największą uwagę na nasze językowe potknięcia, a nie nasi rozmówcy. Co więcej, jeśli w trakcie rozmowy wykażesz się pewnością siebie, Twoi rozmówcy będą bardziej skłonni uwierzyć w Twoje umiejętności i łatwiej będzie im puścić mimo uszu niektóre niedociągnięcia.
Czy każdy może zmienić akcent?
Każdy może pracować nad akcentem, jednak to, czy w pełni uda Ci się pozbyć polskiego akcentu zależy od wielu czynników. Nie bądź więc dla siebie zbyt surowy, jeżeli Twoja praca nie przynosi oczekiwanych efektów po kilku pierwszych treningach.
Im wcześniej zaczniesz naukę języka, tym łatwiej będzie Ci zmienić akcent i mówić niczym native speaker. Przykładem osoby, która wypracowała doskonały amerykański akcent, jest znana aktorka i prezenterka Joanna Krupa. W jej wypowiedziach nie słychać, że pochodzi z Polski, a to w dużej mierze dlatego, że w USA zamieszkała już jako mała dziewczynka i miała okazję szlifować swoją wymowę przez lata.
Bez wątpienia istnieją też osoby o szczególnych językowych predyspozycjach, którym łatwiej pozbyć się polskiego akcentu. Są to często ludzie o dobrym słuchu muzycznym, którzy sprawniej rozpoznają szeroką gamę dźwięków, co przekłada się na większą swobodę w pracy nad zmianą akcentu.
Zamiast zmieniać akcent, zmień wymowę
Pamiętaj, że to nie akcent jest najważniejszy, w tym, żeby zostać poprawnie zrozumianym. Istotna jest bowiem odpowiednia wymowa i nieprzekręcenie słów, szczególnie tych o podobnym brzmieniu.
Zwracaj podwójną uwagę na te angielskie słówka, których wymowa przysparza Polakom większych trudności. Do takich słów należą np. comfortable (ˈkʌm.ftɚ.bəl), czy vegetable (ˈvedʒtəbl). Wyglądają one bowiem jak zbitka dwóch słów: comfort (komfort) oraz table (stół) i vege (wege) oraz table (stół), przez co wielu Polaków wymawia je przez rozbicie na dwa człony. W języku angielskim końcówka -table nie jest jednak akcentowana i powinno się ją wymawiać z użyciem samogłoski zwanej szwa, zapisywanej fonetycznie jako ə.
Jeśli masz problemy z poprawą akcentu, warto zacząć od nauki poprawnej wymowy. Do tego zadania w zupełności wystarczy zestaw głosek dostępny w ojczystym języku.
Popraw swój akcent z SuperMemo
Jeśli chcesz zacząć pracę nad akcentem i marzy Ci się wejście na wyższy poziom w nauce angielskiego, sięgnij po nasze kursy wymowy angielskiej i zacznij mówić jak native speaker już dzisiaj.